اشتباهات رایج درباره اعتیاد و ترک اعتیاد

این که اعتیاد شما به یک مرحله بحرانی باید برسد تا بخواهید به فکر ترک اعتیاد بیفتید، فکر نادرست و خطرناکی است. تشخیص زودهنگام این که اعتیاد در حال خارج شدن از کنترل است، بسیار مهم است. اعتیاد به سادگی از بین نمی‌رود و تا جایی تشدید می‌شود که چیزی برای از دست دادن باقی نماند.

ساده‌لوحانه است اگر بگوییم تشخیص و توقف اعتیاد، صرفاً با قبول مشکل و پیروی از یک روند درمان، کار آسانی است. با این حال، تشویق معتادان به درمان ممکن است به آنها انگیزه لازم را بدهد. اگر آنها آماده‌ی شروع درمان نیستند، حداقل از این گزینه آگاه می‌شوند. اما برای موفقیت، فردی که برای درمان مراجعه می‌کند باید خودش هم مایل به تغییر باشد.

این اشتباه رایج، یکی از مخرب‌ترین باورها در مورد اعتیاد به مواد مخدر یا الکل است. معتاد شدن، مشکل اراده یا نشانه‌ی ضعف نیست. عوامل زیادی بر احتمال ابتلا به اعتیاد تأثیر می‌گذارند که «اراده» جزو این عوامل خطر نیست.

جالب است بدانید در مقوله اعتیاد، ژنتیک بی‌تأثیر نیست. عوامل اجتماعی و مسائل بهداشت روانی درمان‌نشده، همگی از عوامل خطرِ شناخته‌شده برای اعتیاد هستند.

وقتی یک فرد شروع به مصرف یک ماده اعتیادآور می‌کند، فرآیندهای فیزیولوژیکی پیچیده می‌تواند توانایی تصمیم‌گیری درست را از او سلب کند. این مواد روی مغز تأثیرات مهمی می‌گذارند. اگر فرد بخواهد مصرف ماده را متوقف کند، علائم دردناک و گاهی کُشنده ترک اعتیاد را تجربه خواهد کرد، موضوعی که می‌تواند تصمیم به ترک را دشوار کند.

دلیل استفاده از اصطلاح «اختلال مصرف مواد» این است که این اصطلاح، نمایش بهتری از دو جنبه‌ی متفاوت از بیماری، اعتیاد و وابستگی را ارائه می‌کند. اعتیاد را می‌توان به زبان ساده به‌عنوان یک بیماری مغزی توصیف کرد، در حالی که «وابستگی» به معنای وابسته شدن بدن فرد به دریافت یک ماده است.

تجربه نشان داده است که اعتیاد و وابستگی مجزا هستند، به‌نحوی که ممکن است اعتیاد داشته باشید بدون این که وابستگی داشته باشید.

اعتیاد به مواد مخدر یک بیماری مزمن است. به همین دلیل، این بیماران مانند هر بیماری مزمن دیگری به مراقبت مداوم نیاز دارند. این یک باور غلط است که اعتیاد به مواد مخدر یا الکل را نمی‌توان به طور مؤثر کنترل یا درمان کرد. مطالعات در مورد اثربخشی درمان اعتیاد نشان داده است افرادی که سم‌زدایی، توان‌بخشی و درمان مداوم دریافت می‌کنند می‌توانند به بهبودی دست یابند و آن را حفظ کنند. درمان اصولی، بیماران را قادر می‌سازد تا بر فرآیندهای فیزیولوژیکی و رفتاری مرتبط با اعتیاد کنترل داشته باشند.

افرادی که با اعتیاد دست و پنجه نرم کرده‌اند، اغلب با بیکاری و سایر مشکلات مالی وارد مراکز توانبخشی می‌شوند. همچنین ممکن است بی‌خانمان باشند، با اخراج از کار مواجه شوند یا در یک رابطه ناسالم درگیر باشند. درصد قابل‌توجهی از افرادی که به مراکز توان‌بخشی مراجعه می‌کنند، همزمان به یک بیماری دیگر که مورد توجه و درمان قرار نگرفته است مبتلا هستند. متخصصان و مراکز توان‌بخشی امکان درمان این اختلالات را در کنار مبارزه با اعتیاد به بیماران می‌دهد و می‌توانند بسیاری از مسائل پیچیده‌ای که معتادان با آن مواجه هستند را مدیریت کنند.

در مراکز توانبخشی مدرن، درمان با کمک دارو یک راهکار رایج است. ممکن است از نظر شما استفاده از داروهای تجویزی در طول درمان اعتیاد غیرمنطقی به نظر برسد. اما تفاوت‌های قابل‌توجهی بین داروهای تجویزی در توان‌بخشی، و موادی که یک فرد ممکن است به آنها معتاد شود وجود دارد.

داروهای مورد استفاده در توان‌بخشی برای مصارف خاص، مورد تأیید سازمان‌های دارو و غذا در سرتاسر دنیا هستند. از این داروها برای از بین بردن اعتیاد در زمان ترک و نیز حفظ حالت بهبودی استفاده می‌شود و مصرف آنها برای همه‌ی افراد مناسب نیست. درمان با کمک دارو، تنها بخشی از برنامه ترک اعتیاد است و در شرایطی تجویز می‌شود که متخصصان آن را ضروری تشخیص دهند.

داروهایی که به تأیید سازمان‌های ذیربط رسیده‌اند، به گونه‌ای ساخته نشده‌اند که حس سرخوشی به مصرف‌کننده دهند و لذا مصرف آنها با نظارت پزشک بی‌خطر است. پزشک در این شرایط، دوز مصرفی را کنترل می‌کند و به شما کمک می‌کند تا زمانی که آماده شوید و دارو را کنار بگذارید.

«سم‌زدایی» در اصطلاح پزشکی، به معنای یک دوره زمانی است که در طی آن، بر روی خارج کردن تمام مواد سمی از بدن فرد معتاد تمرکز می‌شود. این روند می‌تواند منجر به بروز علائم اذیت‌کننده موقتی شود. به همین دلیل، بهتر است سم زدایی را در یک مرکز توان‌بخشی و یا زیر نظر یک متخصص انجام دهید تا آنها بتوانند علائم شما را زیر نظر بگیرند و در صورت لزوم کمک کنند.

هوشیار شدن، اولین قدم در مسیر بهبودی است و هوشیار ماندن، چالش دیگری است که باید برای آن آمادگی داشته باشید.

مصرف دارو بدون نظر دکتر می‌تواند بسیار مضر باشد. حتی مصرف داروی تجویز شده توسط پزشک هم می‌تواند عوارض جانبی مخربی داشته باشد. این داروها صرفاً به دلیل این که داروی عرضه‌شده در داروخانه، یک داروی قانونی است و توسط پزشک تجویز شده است، 100% ایمن نیستند. برای مثال در آمریکا، داروهای افیونی نسخه‌ای، مسئول 30% از کل مرگ و میرهای ناشی از مصرف بیش از حد مواد (اُوردوز) هستند.

بر اساس تحقیقات دانشگاه جانز هاپکینز آمریکا، بعضی افراد بر این باورند که استعمال سیگار الکترونیکی اعتیادآور نیست. اما واقعیت این است که سیگار کشیدن معادل با مصرف نیکوتین است که اعتیادآور است و منجر به اعتیاد می‌شود.

ماری‌جوانا نیز ممکن است به عنوان یک ماده مخدر غیر‌اعتیادآور در نظر گرفته شود، اما امکان ایجاد وابستگی به این ماده وجود دارد. مؤسسه ملی سوء‌مصرف مواد مخدر آمریکا گزارش می‌دهد که 30% از افرادی که ماری‌جوانا مصرف می‌کنند معتاد می‌شوند. علائمی مانند میل شدید به ماری‌جوانا، ناتوانی در کاهش مصرف آن و یا از دست دادن کار به دلیل مصرف ماری‌جوانا، نشان‌دهنده‌ی اعتیاد به آن است.

تحقیقات نشان داده که کشیدن ماری‌جوانا خطرات مشابهی با سیگار کشیدن دارد و تفاوت چندانی در مورد آسیبی که این دو ماده می‌توانند به ریه‌ها وارد کنند وجود ندارد.

افرادی که قبل از 18 سالگی شروع به مصرف ماری‌جوانا می‌کنند، 4 تا 7 برابر بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به اختلال مصرف ماری‌جوانا هستند. این اختلال اغلب با وابستگی همراه است و فرد مصرف‌کننده احتمال دارد در صورت عدم‌مصرف آن، علائم ترک را احساس کند. افرادی که به‌طور مکرر ماری‌جوانا و حشیش مصرف می‌کنند، مشکلاتی مانند تندمزاجی، مشکلات اخلاقی، کم‌خوابی، کاهش اشتها، بی‌قراری، تمایل به مصرف و یا اَشکال مختلفی از ناراحتی‌های جسمی (که یک تا دو هفته پس از ترک ادامه می‌یابد) را گزارش کرده‌اند. وابستگی به ماری‌جوانا در اثر مصرف مقادیر زیادی از این ماده، و سازگاری مغز با کاهش تولید و حساسیت انتقال‌دهنده‌های عصبی اندوکانابینوئیدی اتفاق می‌افتد.

اگر قبلاً درمان را امتحان کردید اما نتوانسته‌اید بهبودی خود را حفظ کنید، به مفهوم این نیست که درمان مؤثر نبوده، بلکه به این معنی است که در طول مسیر بهبودی اعتیاد، چیزی را تجربه می‌کنید که بسیاری دیگر از افراد مبتلا به اعتیاد تجربه کرده‌اند. بر اساس آمارهای مؤسسه ملی سوءمصرف مواد مخدر آمریکا (NIDA)، 40 تا 60 درصد از افرادی که در حال بهبودی پس از اعتیاد هستند، دچار شکست یا بازگشت به اعتیاد می‌شوند. آنچه در این میان حائز اهمیت است این که است در چنین شرایطی نباید از تلاش دوباره دست بردارید.