۱۰ شایعه نادرست و خطرناک درباره درمان دارویی اعتیاد

این ادعا، رایج‌ترین باور غلط در مورد درمان داروییِ مواد افیونی است. این باور غلط، از سیستم درمان متادون سرچشمه می‌گیرد که در آن بیماران باید روزانه برای دریافت داروهای خود به کلینیک متادون مراجعه کنند. بسیاری این باور اشتباه را دارند که مصرف روزانه داروهایی مانند متادون یا بوپرنورفین، لزوماً به این معنی است که به آن دارو اعتیاد پیدا کرده‌اید.

افرادی که این باور را گسترش می‌دهند، از تأثیرات چشمگیر داروها بر اختلالات مصرف مواد افیونی بی‌اطلاع هستند. وقتی فردی بتواند مصرف زیاد یک ماده اعتیادآور را ترک کند، تمایلات غیرقابل‌کنترل به مواد مخدر (که مشخصه‌ی اعتیاد است) به‌حداقل می‌رسد یا از بین می‌رود. بیماران با مصرف این داروها، حس رضایت به دست نمی‌آورند؛ بلکه آن‌ها مصرف مواد‌ مخدر را ترک می‌کنند. مصرف این داروها، فرد را برای انجام برنامه‌های دیگر در روند ترک اعتیاد آماده می‌کنند.

برخی افراد بر این باورند که درمان با کمک دارو بی‌اثر است؛ زیرا یک درمان کوتاه‌مدت است. درمان دارویی معمولاً در یک دوره ۳۰ یا ۹۰ روزه قابل اجرا نیست، و در صورتی که به‌عنوان یک درمان طولانی‌مدت استفاده شود، بهتر عمل می‌کند. برنامه‌های مصرف متادون یا بوپرنورفین به بیماران این امکان را می‌دهد که به مدت نامحدودی از داروها استفاده کنند.

مؤسسه ملی سوءمصرف مواد مخدر آمریکا (NIDA) یک بررسی جامع در مورد درمان با متادون انجام داد که نشان داد این روش، یک درمان مؤثر برای اختلال مصرف مواد افیونی است.

افرادی که در برنامه درمان دارویی شرکت می‌کنند، می‌توانند تا زمانی که دارو بر آنها مؤثر است، متادون یا بوپرنورفین مصرف کنند. قبل از شروع درمان، با پزشک خود در مورد مدت‌زمان مصرف دارو صحبت کنید. برخی از افراد به زمان کم، و بعضی دیگر به زمان بیشتری برای درمان نیاز دارند. پزشک ابتدا شدت اعتیاد شما را ارزیابی کرده و سپس حداقل طول درمان را تعیین می‌کند.

معمولاً این باور اشتباه در ذهن بسیاری از افراد وجود دارد که درمان با کمک دارو، فقط برای اعتیادهای شدید است. ممکن است فکر کنید که اگر هروئین مصرف نمی‌کنید، درمان دارویی برای شما لازم نیست. این باور ناشی از این است که برخی مواد افیونی بدتر از بقیه هستند. اعتیاد به هروئین سریع‌تر از اعتیاد به داروهای مُسکن‌ با دوز پایین رخ می‌دهد و آسیب بیشتری نیز به بدن وارد می‌کند. با این ‌وجود، لزوماً بهبودی از اعتیاد به مسکن، آسان‌تر نیست.

همه‌ی مواد افیونی، از قرص‌های ضددردِ تجویز شده توسط پزشک تا هروئین، اعتیادآور هستند و مغز را به روش‌های مشابهی تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. درمان با کمک دارو برای اشخاصی که اختلال مصرف مواد افیونی دارند، مناسب است.

استاندارد راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (DSM-5) که توسط انجمن روان‌پزشکی آمریکا تنظیم شده است، اختلال مصرف مواد را به سه دسته‌ خفیف، متوسط و شدید طبقه‌بندی می‌کند، اما همه سطوح اعتیاد نیاز به درمان دارند. تفاوت اصلی این است که اعتیادهای شدیدتر، به درمان طولانی‌تری نیاز دارند تا بهترین نتیجه را بتوان گرفت.

این یک باور اشتباه است. درمان با دارو، مؤثرترین درمان برای اختلال مصرف مواد افیونی است. کاهش مصرف مواد افیونی به نوبه خود منجر به کاهش خطر اُوردوز می‌شود.

مؤسسه ملی بهداشت (NIH) در سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴ مطالعه‌ای جامع بر روی بیش از ۱۷۵۰۰ بزرگسال در ماساچوست که مصرف بیش‌از‌حد مواد افیونی را تجربه کرده و زنده مانده بودند انجام داد. محققان دریافتند که در این افراد، در مقایسه با افرادی که درمان دارویی دریافت نکرده‌اند، مرگ‌ومیر ناشی از مصرف بیش‌از‌حد بوپرنورفین به مقدار ۳۸%، و در افرادی که متادون دریافت می‌کنند، ۵۹% کاهش می‌یابد.

هدف درمان با دارو، حذف مصرف بیش‌از‌حد مواد اعتیادآور است و این مطالعه ثابت می‌کند که هم متادون و هم بوپرنورفین در دستیابی به آن مؤثر هستند، البته در صورتی که توسط یک متخصص و به‌درستی تجویز شده باشند.

ممکن است این عقیده را شنیده باشید که درمان بوپرنورفین یا متادون فقط یک راه‌حل بینابینی است و مانع از بهبودی واقعی فرد معتاد می‌شود. این نگرش، یک باور کاملا اشتباه از مسیر بهبودی است.

در بسیاری از موارد، یک فرد مبتلا به اعتیاد نمی‌تواند کارایی عادی مانند دیگران داشته باشد. تمرکز اصلی آن‌ها، به‌دست‌آوردن و استفاده از مواد مخدر یا الکل است. اعتیاد، زندگی روزمره را به میزان زیادی مختل می‌کند. همان‌طور که مغز این فرد، خود را با مصرف مداوم و زیاد مواد سازگار می‌کند، تلاش برای سرخوشی بیشتر، به‌اجتناب از ترک دردناک منجر می‌شود. فرد معتاد دیگر قادر به انجام مسئولیت‌های خود در مدرسه، خانه یا محل کار نیست و به روابط او لطمه وارد می‌شود. این آسیب‌ها به این دلیل است که مغز نیاز به دریافت دائمیِ یک ماده خاص دارد.

درمان دارویی، ترس از ترک را از بین می‌برد. هنگامی که شخصی بتواند بدون اثرات فیزیکی دردناک، استفاده از مواد اعتیادآور را متوقف کند، میل به مصرف مواد ‌مخدر تا حد زیادی کاهش می‌یابد یا از بین می‌رود. این راهکار به فرد اجازه می‌دهد تا به ثبات برسد و دوباره وارد جامعه شود. بهبودی به‌معنی توانایی انجام وظایف اساسی و مسئولیت‌ها بدون مصرف مواد‌ مخدر یا الکل است که با روش درمان دارویی، قابل‌دستیابی است.

یک دیدگاه ایدئولوژیک وجود دارد که معتقد است ترک یکباره و کامل هرگونه مواد مخدر، از نظر اخلاقی در رأس تمامی روش‌های ترک اعتیاد است. بسیاری از برنامه‌های درمان اعتیاد، بر اساس این مفهوم عمل می‌کنند که تنها راه بهبودی، پرهیز کامل از مصرف مواد یا دارو است. این تحلیل با این باور مرتبط است که جایگزین‌کردن متادون یا بوپرنورفین به‌جای یک ماده اعتیادآور، صرفاً یک نوع اعتیاد را با اعتیاد دیگر جایگزین می‌کند.

با این‌ حال، شواهد اینطور نشان نمی‌دهد که پرهیز به‌عنوان مؤثرترین روش برای درمان اعتیاد است. در واقع، بر اساس آمارهای جهانی،‌ روش درمان با دارو بسیار مؤثرتر است، به‌طوری‌که سازمان غذا و داروی آمریکا، ساخت و معرفی داروهای جدید برای درمان دارویی را تشویق می‌کند. از نظر این سازمان و مدیریت سیستم درمانی آمریکا، درمان اعتیاد با کمک دارو کاملا مؤثر است.

پرهیز کامل از مواد افیونی و داروهای تجویز شده، هدف غایی است که در درازمدت و با درمان اصولی قابل‌دستیابی است. با این حال، ترویج دادن پرهیز به‌عنوان یک روش بهتر یا مؤثرتر از درمان دارویی، ادعای صحیحی نیست.

بسته به نوع بیمه‌ای که استفاده می‌کنید، ممکن است طرح بیمه شما، تمام یا بخشی از هزینه درمان دارویی را پوشش دهد. بعضی از طرح‌ها محدودیت‌هایی برای مقدار کل دارو تعیین می‌کنند و بعضی نیاز به تأیید پزشک دارند.

این باور که درمان با دارو تحت‌پوشش بیمه نیست اشتباه است. در این مورد می‌توانید با شرکت بیمه خود تماس بگیرید و سؤال‌های خود را مطرح کنید.

حتی بدون پوشش بیمه‌ای، متادون یا بوپرنورفین یک گزینه درمانی مقرون‌به‌صرفه برای اکثر افراد است.

در مقایسه با هزینه مواد مخدر برای یک فرد معتاد، و همچنین هزینه‌ی سنگین درمان عوارض دیگر ناشی از سوءمصرف مواد مخدر، درمان دارویی بسیار مقرون‌به‌صرفه است.

این باور غلط وجود دارد که مصرف متادون یا بوپرنورفین در دوران بارداری، باعث آسیب به جنین می‌شود. اما بر اساس مستندات علمی، درمان دارویی برای خانم‌های باردار بسیار ایمن است. کالج آمریکایی متخصصان خانم‌های و زایمان (ACOG) بررسی و اعلام کرده است که درمان با کمک دارو، یک درمان ایمن برای خانم‌های باردار مبتلا به اختلالات سوءمصرف مواد است. برخی از نوزادان ممکن است سندروم محرومیت از مواد (NAS) را تجربه کنند، اما این نتیجه بسیار بهتر از چیزی است که با ادامه دادن مصرف مواد افیونی ممکن بود به وجود آید.

خانم‌ها می‌توانند در دوران شیردهی به مصرف متادون یا بوپرنورفین ادامه دهند. فقط مقادیر ناچیزی از این داروها وارد شیر مادر می‌شود و انجمن پرستاران بهداشت خانم‌های، خانم‌های و زایمان و نوزادان (AWHONN) توصیه می‌کند که همه خانم‌هایی که درمان دارویی دریافت می‌کنند باید تشویق شوند که فرزند خود را با شیر مادر تغذیه کنند زیرا فواید آن برای نوزاد، بسیار بیشتر از خطر مقادیر ناچیز دارو است.

بسیاری از مردم بر این عقیده هستند که افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد اعتیادآور، باید مصمم باشند و با زندانی کردن خود در اتاق، آن را ترک کنند. جالب است بدانید این کار، بدترین روش برای بهبودی است.

ترک مواد افیونی دردناک و حتی گاهی تهدید‌کننده زندگی می‌تواند باشد. ترکیبی از علائم دردناک باعث می‌شود افراد برای به‌دست آوردن مواد بیشتر تلاش کنند تا دردشان از بین برود. عقب‌نشینی اولین و بالاترین مانع برای بهبودی است، و این همان جایی است که اکثر مردم شکست می‌خورند. در موارد سوءمصرف طولانی‌مدت و شدید مواد افیونی، علائمی مانند کم‌آبی بدن ناشی از اسهال و استفراغ می‌تواند نیاز به بستری‌شدن در بیمارستان را ایجاد کند.

در این روش هیچ کاری برای رفع هوس مواد مخدر انجام نمی‌شود. یکی از مؤلفه‌های اصلی درمان دارویی، برآوردن نیاز مغز به مواد افیونی و تمایلات آرام‌کننده برای سوءمصرف مواد است که پرهیز از مصرف مواد مخدر را به طور قابل‌توجهی آسان‌تر می‌کند.

اختلال اعتیاد به مواد یکی از ناشناخته‌شده‌ترین بیماری‌ها در جهان و ایران است. در حقیقت، اعتیاد به مواد مخدر یک بیماری پیچیده است و ترک آن نیازمند چیزی فراتر از «اراده قوی» و «وجدان» است. خوشبختانه امروزه محققان با مطالعه چگونگی تأثیر مواد مخدر بر مغز، درمان‌هایی یافته‌اند که می‌تواند به مقابله با اعتیاد کمک کند. اگر شما یا یکی از عزیزان‌تان درگیر این بیماری هستید، برای غلبه بر آن لازم است ار اشتباهات رایج در این زمینه اجتناب کنید و مطالب مستند را مطالعه کنید.