درمان دارویی ترک اعتیاد (MAT)

هر فرد مبتلا به اعتیاد، مسیری منحصر بفرد را برای رهایی از این بیماری طی می‌کند؛ عوامل مختلف محیطی و فردی مانند پیش‌زمینه‌های روانی، سبک زندگی، محیط، نوع ماده و سوابق پزشکی می‌توانند ترک مواد مخدر را آسان‌تر یا چالش‌برانگیزتر کنند. درمان با کمک دارو (Medication-Assisted Treatment) یا MAT نوعی روش درمان اعتیاد است که برای مبارزه با اختلالات مصرف مواد، جلوگیری از بازگشت اعتیاد و اوردوز، کاهش علائم ترک، و تداوم موفقیت‌آمیز ترک اعتیاد به‌طور گسترده استفاده می‌شود.

این روش درمانی شامل استفاده از داروها، در ترکیب با مشاوره و رفتار-درمانی است و بهترین گزینه برای بسیاری از مبتلایان به انواع اختلالات مصرف مواد، به‌ویژه وابستگی به مواد افیونی است. این رویکرد علمی، به‌عنوان استاندارد طلایی برای رهایی از اعتیاد شناخته می‌شود که کارایی آن توسط انجمن پزشکی آمریکا (AMA)، مؤسسه ملی بهداشت آمریکا (NIH) و سازمان‌های بهداشتی و سلامتی در اغلب کشورهای جهان، قویاً تأیید شده است.

درمان دارویی، گام اجراییِ دوم پس از انجام سم‌زدایی (Detoxification) است. بر اساس تحقیقات متعدد دانشگاهی، درمان دارویی اگر با رفتار-درمانی، مشاوره‌های روان‌شناسی و برنامه‌های توان‌بخشی ادغام شود، می‌تواند:

استفاده از داروهای تجویزی در این روش می‌تواند احتمال بازگشت اعتیاد را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد. این داروها همچنین می‌توانند از علائم ترک اعتیاد پیشگیری کنند و یا حتی آن را معکوس کرده و کاهش دهند. در بعضی موارد، برای کاستن از مشکلاتی که باعث شروع مصرف مواد مخدر یا الکل در بیماران آسیب‌پذیر می‌شوند، داروهای روان‌پزشکی نیز مورد نیاز هستند. اگرچه ممکن‌است داروها خطرات خاص خود را داشته باشند، اما این روش در طول فرایند سخت ترک اعتیاد و جلوگیری از بازگشت آن، راهی بسیار اثربخش برای کمک به بیماران است.

برحسب نوع داروی مصرفی و نیاز هر بیمار، مدت‌زمان دارو درمانی متفاوت است. بر اساس دستورالعمل‌های مؤسسه ملی سوءمصرف مواد مخدر آمریکا (NIDA)، به بیمارانی که متادون دریافت می‌کنند توصیه می‌شود که حداقل یک سال تحت‌درمان باشند. پس از 90 روز درمان با متادون، دوز مصرفی تا رسیدن بیمار به سطح نگهداری، باید به تدریج کاهش یابد. با گذشت زمان، حتی ممکن است بتوان دوز را بیشتر کاهش داد تا زمانی که دیگر نیازی به مصرف متادون نباشد.

بازه توصیه‌شده درمان با بوپرنورفین ممکن است چند ماه تا چند سال باشد. مدتی پس از ترک مواد، می‌توان دوز این دارو را تا سطح نگهداری کاهش داد. در نهایت، دوز دارو ممکن است حتی در طی یک دوره چهار تا شش ماهه، تا پایان دوره درمان کاهش پیدا کند.

بازه زمانی استاندارد برای درمان با نالترکسون برای رفع نیاز به مواد افیونی، حدود 12 هفته است. بیماران باید برای تعیین زمان پایان درمان با پزشک خود مشورت کنند. به دلیل آن‌که نالترکسون به‌عنوان یک آنتاگونیست عمل می‌کند، باید در مصرف آن احتیاط کرده و در طول دوره درمان، به‌طور کامل از مصرف مواد خودداری کنید. خطر مصرف بیش از حد مواد در طی بازه مصرف نالترکسون وجود دارد، زیرا در حین مصرف این دارو، اثرات مواد افیونی به شکل قبل احساس نمی‌شود و فرد بیمار ممکن است میزان زیادی مواد مصرف کند تا به سرخوشی سابق برسد، و دچار اُوردوز شود.

درمان با کمک دارو، چشم‌انداز درمان اعتیاد را به‌طرز قابل‌توجهی در سال‌های اخیر تغییر داده است. تأثیر دارو درمانی برای ترک اعتیاد، در صدها پژوهش علمی در کشورهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آنها امیدوارکننده بوده است.

اگرچه این روش برای درمان انواع مختلف اختلالات مصرف مواد کاربرد دارد، ولی اثربخشی آن به‌ویژه در اعتیاد به مواد افیونی مانند مورفین، اکسی‌کدون، کدئین و هیدروکودون و هروئین چشمگیر است و برای درمان اعتیاد به مصرف الکل نیز می‌توان از آن استفاده کرد.

علاوه بر کاهش ۲۵درصدی میزان مرگ و میر در افراد معتاد، این روش به‌طور گسترده‌ای از ابتلا به بیماری‌های عفونی مانند هپاتیت C و HIV محافظت می‌کند، جرائم مرتبط با مواد مخدر را به نصف کاهش می‌دهد، و چشم‌انداز اشتغال فرد را بهبود می‌بخشد.