رازهای ترک بلندمدت اعتیاد: راهکارهایی برای ماندن در مسیر بهبودی

کسانی که به دنبال ترک اعتیاد هستند، اکثراً با چالش‌های زیادی روبرو می‌شوند و در مواردی فرایند درمان آن‌ها شکست می‌خورد. ترک اعتیاد فرآیندی دشوار و پیچیده است که نیاز به حمایت، درمان‌های مناسب و تغییرات عمیق در زندگی فرد دارد. بسیاری از دلایل شکست در بهبودی از اعتیاد، قابل پیشگیری هستند اگر به‌موقع شناسایی و مدیریت شوند. بعضی از مهم‌ترین دلایل شکست در ترک اعتیاد عبارتند از:

1. نداشتن برنامه جامع درمانی
   افرادی که بدون داشتن یک برنامه جامع و پیوسته برای ترک اعتیاد تلاش می‌کنند، معمولاً با مشکلات بیشتری روبرو می‌شوند. مثلا اگر اقدام به سم‌زدایی کرده‌اید، باید بدانید این کار به تنهایی کافی نیست و نیاز به همراهی درمان‌های روانشناختی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) دارد. بدون پشتیبانی‌های بلندمدت و پیگیری‌های مداوم، هر فردی مستعد بازگشت به مصرف مواد است.
2. فقدان حمایت‌های اجتماعی و خانوادگی
   حمایت از سوی خانواده و جامعه، نقش مهمی در فرایند بهبودی دارد. افرادی که از این حمایت‌ها محروم هستند، معمولاً با وسوسه‌ها و چالش‌های بیشتری روبرو می‌شوند و احتمال لغزش آن‌ها افزایش می‌یابد. ناتوانی در مدیریت فشارهای اجتماعی و بازگشت به محیط‌های ناسالم، می‌تواند باعث شکست درمان شود.
3. عدم‌شناسایی و مدیریت محرک‌ها
   شناخت محرک‌هایی که فرد را به سمت مصرف دوباره مواد سوق می‌دهند، بسیار حیاتی است. افرادی که توانایی تشخیص این محرک‌ها و راهکارهای مقابله با آن‌ها را ندارند، به احتمال زیاد دوباره به مصرف مواد روی می‌آورند. این محرک‌ها می‌تواند شامل استرس، مشکلات روانی یا حضور در محیط‌های خاص باشد.
4. فشارهای روانی و عدم‌درمان مشکلات روانی همزمان
   خیلی از افراد دچار اعتیاد، مشکلات روانی مانند افسردگی یا اضطراب نیز دارند. اگر این مشکلات به صورت همزمان با اعتیاد درمان نشوند، فرد بیشتر در معرض شکست قرار می‌گیرد. درمان مشکلات روانی همزمان با اعتیاد، نیاز به مداخلات تخصصی و حمایت‌های مداوم دارد.
5. توقعات غیرواقعی
   خیلی از کسانی که به دنبال ترک اعتیاد هستند، توقع دارند که به سرعت و بدون مشکلات جدی، بهبودی کامل را تجربه کنند. این نوع توقعات غیرواقعی می‌تواند منجر به سرخوردگی و بازگشت به مصرف مواد شود. باید بدانیم بهبودی از اعتیاد یک فرآیند طولانی‌مدت است که نیاز به صبر، تحمل و پیگیری مداوم دارد.

خیلی‌ها فکر می‌کنند که وقتی سم‌زدایی انجام شد، همه چیز تمام است. اما سم‌زدایی فقط اولین گام در مسیر بهبودی است. بدون همراهی درمان‌های روان‌شناختی و دارویی، فرد مستعد بازگشت به اعتیاد خواهد بود. تحقیقات نشان داده‌اند که برنامه‌های طولانی‌مدت و جامع درمانی، به شدت موفقیت در ترک اعتیاد را افزایش می‌دهند.

حمایت خانواده نه تنها از نظر عاطفی بلکه از لحاظ عملی نیز بسیار مؤثر است. خانواده‌ها باید یاد بگیرند چگونه به فرد درگیر با اعتیاد کمک کنند تا در مسیر بهبودی باقی بماند. آموزش درباره اعتیاد و روش‌های مقابله با وسوسه، می‌تواند به تقویت حمایت‌های خانواده کمک کند.

شناسایی و درمان اختلالات همزمان یکی از جنبه‌های بسیار مهم در بهبودی طولانی‌مدت از اعتیاد است. این اختلالات که شامل مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب، و اختلالات استرس پس از سانحه (PTSD) می‌شوند، اغلب با سوءمصرف مواد مخدر همراه هستند. بسیاری از افراد برای فرار از دردهای روانی خود به مواد مخدر پناه می‌برند و این چرخه، روند بهبودی را پیچیده‌تر می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که بیش از ۵۰% افراد مبتلا به اختلالات مصرف مواد، نوعی اختلال روانی همراه دارند. بدون درمان همزمان این مشکلات روانی، احتمال بازگشت به مصرف مواد بسیار بالا است.

برای موفقیت در درمان اعتیاد، ضروری است که این اختلالات روانی به طور همزمان با خود اعتیاد درمان شوند. استفاده از ترکیبی از روش‌های روان‌درمانی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)، به همراه درمان‌های دارویی می‌تواند به بهبود مؤثر فرد کمک کند. اگر مشکلات روانی فرد نادیده گرفته شوند، حتی با وجود ترک مواد مخدر، این افراد ممکن است به دلیل مشکلات حل‌نشده، دوباره به سمت اعتیاد بازگردند.

بسیاری از افرادی که بهبود از اعتیاد را تجربه کرده‌اند، نگران هستند که اگر یک بار پس از ترک مواد دوباره به مصرف روی بیاورند، تمام تلاش‌هایشان بی‌ثمر بوده است. اما باید بدانید که لغزش یا مصرف یکباره مواد در فرآیند بهبودی لزوماً به معنای شکست کامل نیست. لغزش‌ها بخشی طبیعی از فرآیند بهبودی هستند و آنچه اهمیت دارد، نحوه برخورد با آن‌هاست.

مطالعات نشان داده‌اند که بسیاری از افراد در مسیر بهبودی ممکن است لغزش‌هایی داشته باشند، اما این به معنای شکست نهایی نیست. نکته مهم این است که پس از هر لغزش، به جای تسلیم شدن و بازگشت به الگوهای قبلی مصرف مواد، باید از آن به عنوان فرصتی برای یادگیری استفاده کرد. صحبت با یک درمانگر یا مشاور پس از یک لغزش می‌تواند به شما کمک کند دلایل این لغزش را شناسایی کرده و از تکرار آن جلوگیری کنید.