آیا فرزند شما قربانی اعتیاد به شبکههای اجتماعی است؟
اعتیاد به شبکههای اجتماعی تبدیل به یک مشکل رو به رشد در میان نوجوانان و کودکان شده است. بر اساس آمارهای نگرانکننده در بسیاری از کشورها و همچنین در ایران، درصد بالایی از کودکان ساعتهای زیادی را در شبکههای اجتماعی سپری میکنند، که میتواند پیامدهای منفی بسیاری بر سلامت روان و رشد آنها داشته باشد. شناخت بهموقع نشانهها و راهکارهای مقابله با این مشکل از اهمیت بالایی برخوردار است.
تعریف اعتیاد به شبکههای اجتماعی
اعتیاد به شبکههای اجتماعی نوعی اختلال رفتاری است که به دنبال استفاده بیرویه و غیرقابلکنترل از پلتفرمهای مجازی مانند اینستاگرام، فیسبوک و یوتیوب به وجود میآید. اعتیاد به شبکههای اجتماعی اغلب با نشانههایی مانند احساس نیاز دائمی به آنلاین بودن و بررسی مداوم اعلانها (نوتیفیکشینها) همراه است. تحقیقات نشان دادهاند که نوجوانان به دلیل شرایط سنی و تأثیرات اجتماعی، بیش از دیگر گروههای سنی در معرض آسیبهای این نوع اعتیاد قرار دارند.
نتیجه یک مطالعه در سال 2022 نشان داد که 59% از نوجوانان بهطور متوسط بیش از 7 ساعت در روز را در شبکههای اجتماعی سپری میکنند. این رفتار طبیعتاً میتواند باعث ایجاد مشکلات روانی، از جمله اضطراب و افسردگی شود.
آیا اعتیاد به شبکههای اجتماعی واقعی است؟
اعتیاد به شبکههای اجتماعی بهعنوان یک مسئله جهانی توسط متخصصان سلامت روان شناخته شده است. با توجه به تحقیقات منتشر شده، استفاده مکرر و افراطی از این پلتفرمها میتواند با تغییرات شیمیایی در مغز همراه باشد. مطالعات نشان دادهاند که اعتیاد به شبکههای اجتماعی، فعالیتهای دوپامین در مغز را فعال میکند که مشابه تأثیرات مواد مخدر بر روی مغز است. به همین دلیل، احساس لذت و رضایت از تعاملات آنلاین میتواند منجر به وابستگی روانی به شبکههای اجتماعی شود. سازمان بهداشت جهانی در سالهای اخیر این مسئله را بهعنوان یکی از چالشهای جدی در حوزه سلامت روان معرفی کرده است.
آیا به شبکههای اجتماعی معتاد شدهاید؟ نشانهها و راهحلها
علل اعتیاد به شبکههای اجتماعی در نوجوانان
فشار همسالان
فرار از مشکلات واقعی
دسترسی مداوم
نشانهها و علائم اعتیاد به شبکههای اجتماعی
مهمترین علائم ناشی از این نوع اعتیاد در کودکان و نوجوانان شامل این موارد است:
کاهش روابط خانوادگی و اجتماعی
تمایل به استفاده طولانیمدت از گوشی
احساس اضطراب هنگام دسترسی نداشتن به اینترنت
افزایش رفتارهای پرخاشگرانه
میزان گسترش اعتیاد به شبکههای اجتماعی
در حال حاضر بیش از 4 میلیارد نفر در سراسر جهان از شبکههای اجتماعی استفاده میکنند و بر اساس برخی مطالعات، نزدیک به 10% از این افراد در ردههای سنی مختلف به استفاده افراطی و اعتیادآور از این پلتفرمها مبتلا هستند.
بعضی تحقیقات حاکی از آن است که حدود 30% از نوجوانان و جوانان، به نوعی به استفاده از شبکههای اجتماعی وابستهاند و مشکلاتی نظیر افسردگی، اضطراب و کاهش تعاملات اجتماعی را در این برهه از زندگی تجربه میکنند. همچنین بیش از 20% کودکان به استفاده مفرط از این پلتفرمها مبتلا هستند، که این موضوع باعث نگرانیهای جدی درباره سلامت روانی و جسمی آنها میشود.
اثرات منفی شبکههای اجتماعی بر مغز کودکان
شبکههای اجتماعی میتوانند تأثیرات منفی بر ساختار مغز و فعالیتهای شناختی کودکان بگذارند. کاهش تمرکز، اضطراب، و مشکلات خواب از جمله عوارض این نوع اعتیاد است. مطالعات نشان دادهاند که حضور بیش از حد در این پلتفرمها میتواند منجر به تغییرات شیمیایی و ساختاری در مغز شود. این تغییرات منجر به افزایش فعالیتهای دوپامین میشود که با احساس لذت و پاداش مرتبط است. در نتیجه، کاربران ممکن است به رفتارهای غیرقابلکنترل و اعتیادآور دچار شوند. اعتیاد به شبکههای اجتماعی همچنین میتواند موجب کاهش توانایی تمرکز و توجه شود.
از طرف دیگر، پژوهشها نشان دادهاند که وقتگذرانی بیش از حد در دنیای مجازی میتواند تأثیرات منفی بر رشد مغز کودکان و نوجوانان داشته باشد. بهویژه در دورههای حساس رشد، که مغز کودک هنوز در حال شکلگیری است و شدیداً تحتتأثیر تجربیات محیطی قرار دارد. استفاده زیاد از اینترنت و شبکههای اجتماعی میتواند موجب تأخیر در رشد مهارتهای اجتماعی و شناختی شود، از جمله مشکلات در یادگیری، تصمیمگیری و تواناییهای بین فردی.
خطرات روانی استفاده زیاد از شبکههای اجتماعی
افسردگی
اضطراب
کاهش اعتماد به نفس
عوارض جسمی اعتیاد به شبکههای اجتماعی
مشکلات اسکلتی
مشکلات بینایی
کمخوابی
کاهش فعالیت بدنی
طبق مطالعهای که در سال 2021 انجام شد، برای 78% از نوجوانانی که بیش از 3 ساعت در روز در شبکههای اجتماعی فعالیت دارند، مشکلات روانی جدی مانند اضطراب و افسردگی گزارش شده است.
برای کاهش مضرات شبکههای اجتماعی چه میتوان کرد؟
ایجاد محدودیت زمانی
جایگزینی فعالیتهای دیگر
حذف اعلانها
استفاده از برنامههای مدیریت زمان
شبهای بدون اینترنت و موبایل
جمعبندی
اعتیاد به شبکههای اجتماعی در میان نوجوانان و کودکان در حال افزایش است و تأثیرات روانی و جسمانی متعددی به همراه دارد. شناخت نشانهها و اقدام به موقع میتواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند. راهکارهایی مانند محدود کردن زمان استفاده و تشویق به فعالیتهای جایگزین میتواند به کاهش این اعتیاد کمک کند.
با ما تماس بگیرید.
کلینیک تخصصی درمان دارویی در ارومیه
خدمات مشاوره و درمانی
اگر فرزند شما دچار مشکلاتی مرتبط با استفاده بیش از حد از شبکههای اجتماعی است، میتوانید از خدمات مشاوره و درمانی کلینیک دکتر بنیهاشمی استفاده کنید. ما به شما کمک میکنیم تا راههای مؤثری برای کاهش وابستگی و بازگرداندن تعادل به زندگی فرزندتان پیدا کنید.
در مسیر غلبه بر اعتیاد
آگاهی، رمز موفقیت است
اختلال اعتیاد به مواد یکی از ناشناختهشدهترین بیماریها در جهان و ایران است. در حقیقت، اعتیاد به مواد مخدر یک بیماری پیچیده است و ترک آن نیازمند چیزی فراتر از «اراده قوی» و «وجدان» است. خوشبختانه امروزه محققان با مطالعه چگونگی تأثیر مواد مخدر بر مغز، درمانهایی یافتهاند که میتواند به مقابله با اعتیاد کمک کند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان درگیر این بیماری هستید، برای غلبه بر آن لازم است ار اشتباهات رایج در این زمینه اجتناب کنید و مطالب مستند را مطالعه کنید.