آیا به شبکههای اجتماعی معتاد شدهاید؟ نشانهها و راهحلها
در دنیای امروز، اعتیاد به شبکههای اجتماعی یکی از معضلات شایع در خانوادههاست. بسیاری از ما ساعات طولانی در شبکههای اجتماعی میگذرانیم، عادتی که به یک نوع اعتیاد رفتاری تبدیل شده و سلامت روانی و جسمی ما را شدیداً تحتتأثیر قرار میدهد. شاید شما هم بخواهید بدانید این پدیده تا چه حد خطرناک است و چه اثراتی دارد؟
اعتیاد رفتاری چیست؟
اعتیاد رفتاری (Behavioral Addiction) به نوعی از وابستگی روانی گفته میشود که به جای مواد شیمیایی، به فعالیتها یا رفتارهایی که تکرار میشوند وابسته است. افراد مبتلا به این نوع اعتیاد، رفتارهای خاصی را به شکل مداوم و کنترلناپذیر انجام میدهند تا احساس لذت، آرامش یا فرار از مشکلات روزمره خود را تجربه کنند. این رفتارها ممکن است در ابتدا به نظر بیخطر برسند، اما تدریجاً تأثیرات منفی بر زندگی شخصی، شغلی و اجتماعی افراد خواهند گذاشت. انواع اصلی اعتیاد رفتاری شامل:
اعتیاد به قمار
اعتیاد به بازیهای ویدئویی
اعتیاد به اینترنت
اعتیاد به کار
اعتیاد به خرید
اعتیاد به شبکههای اجتماعی
اعتیاد رفتاری ممکن است به همان اندازه اعتیادهای مواد مخدر یا الکل مخرب باشد و در این صورت نیاز به مداخله حرفهای و رواندرمانی دارد.
آشنایی با پدیده شایع اعتیاد رفتاری و انواع آن
اعتیاد به شبکههای اجتماعی به چه معناست؟
اعتیاد به شبکههای اجتماعی پدیدهای نسبتاً جدید است که در اکثر کشورها با گسترش اینترنت و پلتفرمهای اجتماعی از دهه 1380 شروع به رشد کرد. از زمان معرفی فیسبوک و اینستاگرام، بسیاری از مردم بهتدریج بیشتر وقت خود را در این شبکهها سپری کردند و بهمرور استفاده از آنها تبدیل به بخش مهمی از زندگی روزمره شد. با افزایش تعداد کاربران و معرفی الگوریتمهای هوشمند برای جلب توجه بیشتر، اعتیاد به این شبکهها به یک مسئله جدی مبدل شده است.
این پدیده نوظهور، به حالتی اطلاق میشود که در آن فرد به شکل افراطی و غیرقابلکنترل، وقت خود را در شبکههای اجتماعی مانند اینستاگرام، تلگرام و غیره میگذارند. افراد مبتلا به این نوع اعتیاد نمیتوانند از این پلتفرمها فاصله بگیرند و بهصورت مداوم به دنبال محتوای جدید، لایکها، یا نظرات دیگران هستند.
تحقیقات نشان میدهد که بیش از 45% از کاربران شبکههای اجتماعی 4 ساعت یا بیشتر در روز در این پلتفرمها هستند؛ این میزان استفاده میتواند به اختلال در خواب، افسردگی و کاهش بهرهوری منجر شود. در میان نوجوانان، این آمار حتی بیشتر است و به 65% میرسد.
نشانهها و علائم اعتیاد به شبکههای اجتماعی
نشانههای اعتیاد به شبکههای اجتماعی بهسادگی قابلتشخیص هستند و شامل موارد زیر میشوند:
صرف زمان زیاد در شبکههای اجتماعی
دوری از فعالیتهای اجتماعی حضوری
تلاشهای مکرر و ناموفق برای محدود کردن استفاده
تغییر در خلق و خو
کمبود خواب
چه کسانی در معرض خطر این نوع اعتیاد هستند؟
بعضی از افراد بیش از دیگران در معرض خطر اعتیاد به شبکههای اجتماعی قرار دارند. به ویژه نوجوانان و جوانان که اغلب زمان بیشتری را در این پلتفرمها سپری میکنند، بیشتر در معرض خطر هستند. همچنین کسانی که به اضطراب یا افسردگی مبتلا هستند نیز ممکن است برای فرار از واقعیت به شبکههای اجتماعی پناه ببرند.
اثرات منفی شبکههای اجتماعی
کاربرد بیش از حد از شبکههای اجتماعی میتواند پیامدهای منفی جدی برای سلامت روانی و جسمی افراد داشته باشد. برخی از این اثرات شامل موارد زیر میشود:
- اضطراب و افسردگی: استفاده زیاد از شبکههای اجتماعی میتواند موجب افزایش اضطراب و افسردگی شود.
- کاهش تمرکز و بهرهوری: وابستگی به شبکههای اجتماعی اغلب باعث کاهش تمرکز و کاهش کارآیی افراد میشود.
- کمبود خواب: استفاده از شبکههای اجتماعی بهویژه در شبها میتواند منجر به کاهش کیفیت خواب شود.
- ایجاد روابط سطحی: ارتباطات در شبکههای اجتماعی معمولاً سطحی است و کمتر به روابط عمیق و معنادار منجر میشود.
چگونه میتوان به اعتیاد به شبکههای اجتماعی پی برد؟
برای تشخیص اینکه آیا شما یا یکی از عزیزانتان درگیر این مشکل هستید، میتوانید این سؤالات را از خود بپرسید:
آیا به محض بیدار شدن، فوراً به تلفن همراه خود سر میزنید؟
آیا زمان زیادی را بدون هدف مشخص در شبکههای اجتماعی میگذرانید؟
اگر چند ساعت به شبکههای اجتماعی دسترسی نداشته باشید، آیا دچار احساس اضطراب یا استرس میشوید؟
آیا هنگام صحبت با دیگران بهصورت مداوم گوشی خود را چک میکنید؟
آیا از فعالیتهای دیگر (مانند کار، مطالعه یا تعاملات اجتماعی حضوری) به دلیل استفاده بیش از حد از شبکههای اجتماعی غافل شدهاید؟
آیا با وجود تلاش برای کاهش زمان استفاده از شبکههای اجتماعی موفق به انجام آن نشدهاید؟
اگر پاسخ شما به چندین مورد از این سوالات “بله” است، احتمالا شبکههای اجتماعی معتاد شدهاید و نیاز به کمک حرفهای دارید.
شبکههای اجتماعی و سلامت روان
استفاده بیش از حد از شبکههای اجتماعی میتواند تأثیرات قابلتوجهی بر سلامت روان داشته باشد. تحقیقات نشان دادهاند که افراد با استفاده بیش از حد از این پلتفرمها، بیشتر در معرض اضطراب و افسردگی قرار میگیرند. دلیل اصلی این مسئله، مقایسه خود با دیگران و نارضایتی از زندگی شخصی است. همچنین، شبکههای اجتماعی با افزایش فشارهای اجتماعی، کاهش کیفیت خواب و تضعیف مهارتهای ارتباطی حضوری، میتواند سلامت روانی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.
مطالعهای در سال 2021 نشان داد که 33% از نوجوانان و جوانانی که بیش از 3 ساعت در روز از شبکههای اجتماعی استفاده میکنند، به علائم اضطراب و افسردگی مبتلا میشوند. این مسئله نشان میدهد که استفاده افراطی از این پلتفرمها میتواند به شکل جدی سلامت روان افراد را به خطر بیندازد.
چگونه میتوان کار با شبکههای اجتماعی را کاهش داد؟
کاهش استفاده از شبکههای اجتماعی نیاز به راهکارهای عملی و حمایت مناسب دارد. برخی از این راهکارها شامل موارد زیر میشود:
تعیین زمانهای خاص برای استفاده از شبکههای اجتماعی
استفاده از اپلیکیشنهای کنترل زمان
توجه بیشتر به روابط حضوری
فعالیتهای جایگزین
دریافت کمک حرفهای
جمعبندی
اعتیاد به شبکههای اجتماعی میتواند تاثیرات مخربی بر سلامت روانی و جسمی افراد داشته باشد. از نشانههای این اعتیاد میتوان به صرف زمان زیاد در این پلتفرمها، دوری از فعالیتهای حضوری و کمبود خواب اشاره کرد. برای کاهش این وابستگی، راهکارهایی نظیر تعیین زمانهای محدود برای استفاده، استفاده از اپلیکیشنهای کنترل زمان و توجه بیشتر به روابط واقعی پیشنهاد میشود. همچنین مشاوره حرفهای میتواند به افراد کمک کند تا این اعتیاد را مدیریت کنند.
با ما تماس بگیرید.
کلینیک تخصصی درمان دارویی در ارومیه
برای رهایی
هرگز دیر نیست!
اگر شما یا فرزندتان به شبکههای اجتماعی معتاد شدهاید، پیش از وارد شدن آسیبهای روحی و حتی جسمی جدی، اقدام به تغییر کنید. کلینیک دکتر بنیهاشمی با ارائه مشاورههای تخصصی میتواند به شما کمک میکند تا این وابستگی مخرب را کنترل کنید و به زندگی سالم و متعادل بازگردید.
در مسیر غلبه بر اعتیاد
آگاهی، رمز موفقیت است
اختلال اعتیاد به مواد یکی از ناشناختهشدهترین بیماریها در جهان و ایران است. در حقیقت، اعتیاد به مواد مخدر یک بیماری پیچیده است و ترک آن نیازمند چیزی فراتر از «اراده قوی» و «وجدان» است. خوشبختانه امروزه محققان با مطالعه چگونگی تأثیر مواد مخدر بر مغز، درمانهایی یافتهاند که میتواند به مقابله با اعتیاد کمک کند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان درگیر این بیماری هستید، برای غلبه بر آن لازم است ار اشتباهات رایج در این زمینه اجتناب کنید و مطالب مستند را مطالعه کنید.