سم زدایی سریع و فوق سریع چیست و چگونه انجام می‌شود؟

سم‌زدایی یک گام ضروری در درمان اعتیاد به مواد مخدر و الکل است. در این دوره، علائم ترک می‌تواند بسیار اذیت‌کننده و حتی گاهی مرگ‌بار نیز باشد. سم‌زدایی سریع، یکی از روش‌های متداول در کلینیک‌های تخصصی ترک اعتیاد است که در صورت انجام اصولی و با نظارت پزشکی، مفید و مؤثر واقع می‌شود.

سم‌زدایی عادی بسته به شدت، علائم اعتیاد، و فیزیولوژی فرد بیمار می‌تواند بین یک تا دو هفته طول بکشد. «سم‌زدایی فوق سریع» به استفاده از داروها و درمان‌های تقویت‌کننده سلامت فرد، برای کمک به بهبودی سریع‌تر بدن اشاره دارد. این نوع سم‌زدایی باید تحت نظارت پزشکی انجام شود.

سم‌زدایی سریع را معمولا می‌توان در طی پنج روز با کمک دارو انجام داد.

روش سم‌زدایی سریع دارویی در درمان اعتیادهای مختلف، مؤثر عمل می‌کند، از جمله:

سم‌زدایی، به فرایند متوقف کردن سمی که افراد به آن اعتیاد دارند گفته می‌شود. هدف از سم‌زدایی ساده است: به حداقل رساندن علائمی که به هنگام ترک مصرف مواد مخدر یا الکل رخ می‌دهد. این کار در کلینیک‌های ترک اعتیاد به کمک مصرف دارو انجام می‌گیرد. میزان مصرف ماده تقلید کننده‌ی اثر مواد مخدر، به آرامی کاهش یافته و معمولاً در عرض یک هفته به‌طور کلی حذف می‌شود. این کار، خطر بازگشت اعتیاد را کاهش داده و احتمال بهبودی کامل را افزایش می‌دهد.

علاوه بر جنبه‌های جسمانی اعتیاد، انجام مشاوره‌های فیزیولوژیکی برای درمان عوامل زمینه‌ای اعتیاد حائز اهمیت است. طبق آمارها، افراد معتاد بدون انجام مشاوره، بیشتر در معرض خطر بازگشت به اعتیاد قرار دارند.

درمان دارویی یا Medication Assisted Treatment (MAT) و سم‌زدایی (Detoxification) دو روش علمی رایج برای رهایی از اعتیاد هستند که کاربرد ترکیبیِ آنها تحت نظارت متخصصان توصیه می‌شود. بسیاری از افراد فکر می‌کنند این دو روش، یکسان هستند و یا جایگزین یکدیگرند، اما در واقع با هم متفاوتند.

به‌طور خلاصه، سم‌زدایی به‌عنوان گام نخست در درمان اعتیاد شناخته می‌شود. پس از اتمام سم‌زدایی و رسیدن به تعادل جسمی مورد نظر، یک برنامه بلندمدت برای درمان دائمی اعتیاد آغاز می‌شود که درمان دارویی بخش مهمی از آن است و معمولا شامل تراپی و آموزش‌های فردی و گروهی است.

پادزهر اپیوئیدی (Opioid antagonist)، دارویی است که سعی در از بین بردن اثرات مواد افیونی در بدن دارد. به همین دلیل است که سم‌زدایی سریع برای افراد معتاد به بنزودیازپین‌ها و مواد افیونی، یکی از رایج‌ترین روش‌هایی است که توسط افراد مایل به ترک اعتیاد استفاده می‌شود.

مراحل سم‌زدایی سریع بر اساس نوع ماده مصرفی و شرایط هر فرد ممکن است متفاوت باشد، اما به‌طور کلی این روش دارای مراحل زیر است:

طیف وسیعی از داروها برای کمک به فرایند سم‌زدایی وجود دارد: از آرام‌بخش‌ها گرفته تا انواع غیراعتیادآور مواد افیونی، برای جایگزینی با مواد مخدری که فرد مصرف می‌کرد.

آرام‌بخش‌ها به‌منظور جلوگیری از شدیدترین و زیان‌بارترین علائم سم‌زدایی تجویز می‌شوند. داروهای تجویزی مانند بنزودیازپین‌ها (Benzodiazepine) می‌توانند از تشنج، توهم و لرزش احتمالی ممانعت کنند. جلوگیری از بروز این علائم، سلامتی فرد بیمار را حفظ کرده و منجر به بهبودی سریع‌تر می‌شود.

تزریق نالترکسون (Naltrexone) به عنوان یک پادزهر مواد افیونی، اثرات مضر داروها را مسدود کرده و میل به مصرف دوباره را کاهش می‌دهد. در برخی از مراکز بیمارستانی، به بیمارانی که تحت بیهوشی هستند، نالترکسون تزریق می‌شود.

بخش مهمی از فرایند سم‌زدایی، به بازیابی مواد معدنی و حیاتی می‌پردازد که بدن فرد بیمار در دوران اعتیاد به مواد مخدر و الکل از دست داده است. اکثر افراد در دوران اعتیاد، از تغذیه و سلامت خود غافل می‌شوند. استفاده از ویتامین‌ها و مکمل‌ها در دوره سم‌زدایی می‌تواند بسیاری از علائم مانند بی‌خوابی، خلق و خوی پریشان و اضطراب را کاهش دهد. ویتامین‌های نوع B برای بازیابی منابع بدنی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند، اما مواد ‌مغذی دیگری نیز وجود دارند که مواد مخدر و الکل از جذب آنها توسط بدن جلوگیری می‌کنند.

کم‌آبی می‌تواند برای بدن بسیار مضر باشد. بسیاری از علائم ترک مواد مخدر، با کم‌آبی بدن همراه است. بدن فرد معتاد برای دفع سموم ناشی از مصرف مواد مخدر یا الکل، نیازمند آب است. گاهی ممکن است نوشیدن آب در زمان درگیری با علائم ترک اعتیاد امکان‌پذیر نباشد؛ به همین دلیل، برخی از مراکز توانبخشی یا کلینیک‌ها، مصرف سالین را برای آبرسانی به فرد معتاد در حین فرایند سم‌زدایی تجویز می‌کنند.

سم‌زدایی مواد افیونی مانند هروئین، یک تجربه چالش‌برانگیز است. افرادی که می‌خواهند تحت سم‌زدایی سریع برای ترک هروئین قرار گیرند، نیاز به بستری شدن دارند. در هنگام استفاده از پادزهرهای مواد افیونی به جهت انجام سریع‌تر و آسان‌تر سم‌زدایی، ضروری است فرد بیمار تحت نظارت کامل باشد.

در مراکز توانبخشی، حدود پنج روز الی یک هفته جهت انجام سم‌زدایی مورد نیاز است. گاهی اوقات در واحد‌های تخصصی یا سایر مراکز، ممکن است فرایند سم‌زدایی بیشتر طول بکشد. درمان‌های تکمیلی مانند تزریق ویتامین و داروهای سم‌زدایی، می‌تواند سبب کوتاه‌تر شدن دوره سم‌زدایی شود. با این حال، اگر وضعیت بیمار حاد باشد، سم‌زدایی کامل و ایمن ممکن است بیش از یک هفته طول بکشد.

باید توجه داشت عجله در روند سم‌زدایی و یا مراجعه به مراکز و افرادی که فاقد تخصص در این زمینه هستند، می‌تواند بسیار خطرناک باشد. بنابراین پیش از هرگونه اقدام عملی، لازم است به یک متخصص ترک اعتیاد مراجعه کنید و تمامی مراحل روند درمان را از ابتدا برنامه‌ریزی نمایید.